Έχουμε την ψευδαίσθηση πως εξαρτιόμαστε από τους άλλους ανθρώπους σε μεγαλύτερο βαθμό απ’ αυτόν στον οποίο πραγματικά συμβαίνει.
Οι άλλοι ασκούν εξουσία κι επιρροή πάνω μας στον βαθμό που εμείς οι ίδιοι είμαστε προσκολλημένοι στους φόβους και τα ψυχικά μας συμπλέγματα.
Όσο, με την βοήθεια της ψυχοθεραπείας, απαγκιστρωνόμαστε από την στενή εικόνα του εαυτού μας –με την οποία μας αρέσει να αυτοπροσδιοριζόμαστε- τόσο, ακόμα και οι σημαντικοί μας άλλοι, παύουν να έχουν κάποια εξουσία πάνω μας.
Λένε στο Άγιον ¨Όρος: «Φρόντισε να πεθάνεις πριν πεθάνεις, για να μην πεθάνεις, όταν πεθάνεις…». Σ’ αυτήν την φωτισμένη και πυκνή από αλήθεια ρήση κρύβεται το μυστικό της σύνδεσής μας με το άπειρο, αόρατο, ολοκληρωμένο, κι αιώνιο εκείνο μέρος του εαυτού που μας σώζει από την προσκόλλησή μας στον ορατό και πεπερασμένο κόσμο της μερικότητας και της φθοράς.
Πως όμως μπορεί κανείς να «πεθάνει» ενόσω ακόμα ζει;
Και γιατί εάν «πεθάνει» ενόσω ακόμα ζει δεν θα πεθάνει όταν έρθει η ώρα της τελευτής του;
Σ’ αυτό το σημείο είναι πολύ σημαντικό να συνδεθεί το θανείν με την αγάπη.
Η προσωρινή μας προσωπικότητα μας υποβάλει την ιδέα πως η μόνη και με άμεσα αποτελέσματα αγάπη είναι αυτή που τρέφουμε κι ενεργούμε προς τον εαυτό μας, τις ανάγκες και τις επιθυμίες του. Ακόμα και η σύνδεση μας με τους άλλους υπαγορεύεται σε τεράστιο βαθμό από την αναγκαιότητα της κάλυψης των ατομικών μας αναγκών και προτεραιοτήτων. Ενισχύει την πεποίθηση πως οι άλλοι και οι σχέσεις μας μαζί τους υπάρχουν για να μας εξυπηρετούν.
Συχνά χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητα μας την φράση: «Αυτή η σχέση πια δεν με καλύπτει…», θεωρώντας πως αφού η συγκεκριμένη σχέση δεν υπηρετεί τα ατομικά συμφέροντα και επιδιώξεις είμαστε απόλυτα νομιμοποιημένοι να την αφήσουμε ώστε να είμαστε ανοιχτοί να συνδεθούμε με κάποιον άλλο άνθρωπο που είναι πιθανόν ότι θα μας καλύπτει περισσότερο.
Όταν λοιπόν μιλάμε για θάνατο του εαυτού μιλάμε κυρίως για την ανάγκη της απαγκίστρωσής μας από την παραπάνω πεποίθηση. «Πεθαίνουμε» στον βαθμό που οι άλλοι παύουν να υπάρχουν για μας μόνο ως αντικείμενα χρήσης και κάλυψης των ατομικών μας αναγκών.
Μόνο καθώς απομακρυνόμαστε από την σιγουριά πως το μυστικό της ευζωίας είναι να βρεις κάποιον που να σε καλύπτει, αρχίζει να γεννιέται μέσα σου η δυνατότητα να αγαπήσεις. Δηλαδή, να αξιοποιήσεις ένα άλλο πρόσωπο ως εφαλτήριο για να ανακαλύψεις μέσα σου την επιθυμία της προσφοράς, ως αυτοσκοπό και όχι ως μέσο. Μόνο δηλαδή μέσω της αγάπης μπορεί κανείς να αρχίσει να «πεθαίνει».
Σήμερα συναντώ όλο και περισσότερο νέους ανθρώπους και νέα ζευγάρια που είτε αρνούνται –με διάφορα προσχήματα- να τεκνοποιήσουν, είτε ενώ το προσπαθούν συστηματικά, δεν μπορούν να κάνουν παιδιά. Η τεκνογονία συμβολικά ισοδυναμεί –ως προς κάποια εκδοχή της- με αυτοχειρία. Δηλαδή, συμβολικά και κάποτε ασυνείδητα υπηρετεί την βαθύτερη ανάγκη του ανθρώπου να πεθάνει ως ατομικότητα προσκολλημένη στις εγωικές της καθηλώσεις και να αναγεννηθεί ως πρόσωπο. Η γέννηση των παιδιών υπόσχεται και συνεπάγεται την ανάγκη μετατόπισης του ενδιαφέροντος από τον ατομικό εαυτό σε κάποιον άλλον.
Στον βαθμό που ως γονιός το επιτρέψει κανείς να γίνει το παιδί του σημαντικότερο από τον ίδιο, αρχίζει να ασκείται στην δυνατότητα της προσφοράς προς τον άλλον, ακόμα κι αν αυτός ο Άλλος –στην περίπτωση του παιδιού- υπηρετεί ναρκισσιστικές του ανάγκες. Δεν παύει, επειδή είναι έτερο πρόσωπο, να δεσμεύει τον γονιό σε μια διαρκή κίνηση εξόδου από τα στενά όρια της ατομικότητας του.
Η άρνηση λοιπόν πολλών νέων να δεσμευτούν σε συντροφική σχέση, αλλά και πολλών νέων ζευγαριών να κάνουν παιδιά, να γίνουν δηλαδή με δεσμευτικό τρόπο σύντροφοι και γονείς υπαγορεύεται υποσυνείδητα και ασυνείδητα –στην περίπτωση της στειρότητας- από τον κατά περίπτωση βαθύ φόβο του ατόμου να μετακινηθεί προς την κατεύθυνση της μεταμόρφωσής του ως προσώπου. Υποκινείται δηλαδή από βαθιά αμφιθυμία να αφήσει την μακαριότητα της ες αεί ψυχικής του παιδικότητας για μια πιο ενήλικη ψυχικά θέση που προσυπογράφει την αυτοπροσφορά ως υπαρξιακό δικαίωμα και προτεραιότητα.
Η αδυναμία δέσμευσης σε ένα μοντέλο ζωής που ο Άλλος γίνεται αξιακή προτεραιότητα σε σχέση με τον ατομικό εαυτό βιώνεται απειλητικά από κείνον που, είτε επειδή δεν χόρτασε στα πρώιμα στάδια της ψυχικής του ανάπτυξης την συγχωνευτική σχέση με την μητέρα, είτε επειδή βρίσκει πιο βολική μια ζωή που έχει αυτοσκοπό την ενδοστρέφεια, δεν θέλει να χάσει το σκήπτρο της παντοδυναμίας και της κυριαρχίας του ατομικού εγώ.
Η αμφιθυμία υπερτερεί της επιθυμίας να «πεθάνει» κανείς ως εγώ για να γεννηθεί ως πρόσωπο με αφορμή ενός Άλλου, του παιδιού του.
Διαβάστε επίσης: Ψυχοθεραπεία & Πίστη: Κανάλια Εσωτερικής Δύναμης & Αυτογνωσίας
Ψυχοθεραπεία & Πίστη: Κανάλια Εσωτερικής Δύναμης & Αυτογνωσίας
