Η ενοχικότητα και η υπευθυνότητα είναι τελείως αντίθετες και αντιφατικές μεταξύ τους ψυχικές στάσεις.
Ενοχικότητα και υπευθυνότητα: Δύο αντιφατικές έννοιες
Η ενοχική συνείδηση, προϊόν τους «ψευδούς εαυτού», επιδιώκει ασυνείδητα το ακατόρθωτο: την εξάλειψη του εφάμαρτου παρελθόντος, καταχωνιάζοντας το στη λήθη, με σκέψεις και πράξεις «εξαγνιστικές» που στόχο έχουν να αναιρέσουν την αίσθηση του μιάσματος εντός της ψυχής, και την αποκατάσταση της προσωπικότητας στα μάτια και την κριτική των άλλων.
Ο εξαρτημένος από την ενοχή άνθρωπος, μην έχοντας επίγνωση του βασικού του κινήτρου, της ενοχής, γίνεται υποχείριό της, κυριαρχείται από ανεπαίσθητο φόβο κι απόγνωση.
Στον βαθμό που δεν έχει την επιλογή της ανεξάρτητης βούλησης, χειραγωγείται από την εμμονή της φαντασιακής αποκατάστασης του πεπραγμένου –ή στην ενδοψυχική ζωή συντελεσμένου- λάθους, το οποίο δεν έχει αποδεχτεί, ούτε συγχωρήσει.
Έχοντας αποκλείσει για τον εαυτό του την πιθανότητα της συγχώρεσης, χρησιμοποιεί την «ηθική» του συμπεριφορά για αυτό-αποκλεισμό (του «κακού» του κομματιού), και για αυτο-τιμωρία. Σ αυτήν την περίπτωση, δεν μπορεί να επιτευχθεί ο στόχος της υπαρξιακής και ψυχικής απαρτίωσης του ανθρώπου.
Αντίθετα, η πληγωμένη συνείδηση που έχει αποκατασταθεί πραγματικά, μέσω της βιωματικής επίγνωσης των τραυμάτων της, της αποδοχής τους, και της συμπερίληψής τους σε έναν απαρτιωμένο εαυτό, δεν έχει ανάγκη την λειτουργία της ψυχολογικής ενοχής που διασπά την ψυχική σφαίρα σε συγκρουόμενα κομμάτια.
Ο απαρτιωμένος εαυτός έχει την δυνατότητα να επιλέξει την παρούσα στάση και συμπεριφορά του, αφού έχοντας επίγνωση του ποιος ήταν, μπορεί να αποφασίσει ενσυνείδητα ποιος θέλει να είναι από δω και στο εξής.
Η υπευθυνότητα γι’ αυτόν προκύπτει ως αποτέλεσμα συνειδητής ενσωμάτωσης της πληγής σε έναν ενιαίο εαυτό, ο οποίος όμως δεν την έχει πια ανάγκη για να προχωρήσει στην ζωή του εν αληθεία.
