Στο ψυχοθεραπευτικό γραφείο βλέπω από την θέση του ψυχοθεραπευτή συχνά θεραπευόμενους που διαπραγματεύονται ψυχικά την θέση τους μέσα στην οικογένεια της καταγωγής τους.
Προχθές ένας θεραπευόμενός μου εξαιρετικά λειτουργικός ως επαγγελματίας, έξυπνος κι αποτελεσματικός άνθρωπος, σύζυγος και πατέρας δύο παιδιών, μου έλεγε, μόλις είχε επιστρέψει από τις διακοπές του στην επαρχία όπου ήταν το πατρικό του σπίτι:
«Δεν ξέρω τι παθαίνω όταν πάω να περάσω λίγες μέρες μαζί με τους γονείς μου…! Λες και γίνομαι ξαφνικά μπέμπης! Ένα άβουλο, αμφιθυμικό παιδί που ξαφνικά δεν ξέρει τι θέλει, που θέλοντας να ευχαριστήσει τους άλλους, γονείς και συγγενείς, καταπιέζεται και μετά ξεσπάει με παράλογες εκρήξεις οργής σε ανθρώπους που δεν του φταίνε σε τίποτα. Μετά νιώθω ένοχος, και ξαναπροσπαθώ να το «παίξω καλός», και το ίδιο παιχνίδι επαναλαμβάνεται πάλι απ’ την αρχή…
Συχνά για να ξεπεράσω το άγχος συνήθως τρώω τριπλάσια απ’ ότι όταν τρώω στο σπίτι μου στην Αθήνα…»
Συχνά όταν επιστρέφει κανείς στην οικογένεια της καταγωγής του, έστω και για διακοπές, εύκολα παλινδρομεί σε πρώιμα εξελικτικά στάδια της ψυχικής του ανάπτυξης.
Εγκαταλείπει το πιο ενήλικο του κομμάτι για να δώσει τα ηνία των στάσεων και των συμπεριφορών του στο εσωτερικό του παιδί.
Σ’ ένα ψυχικό παιδί που επιστρέφοντας στο τόπο της καταγωγής του μπαίνει αυτόματα στην διαδικασία να ξανά αιτηθεί συμβολικά της «τροφής» που δεν του δόθηκε, όπως τότε θα ήθελε, αλλά με έναν παιδαριώδη, ασαφή, αμφιθυμικό και –γι’ αυτό- αναποτελεσματικό τρόπο.
Τα ανικανοποίητα αιτήματά του για αναγνώριση, αποδοχή, επιδοκιμασία, στον βαθμό που δεν αναγνωρίστηκαν ούτε ικανοποιήθηκαν από τους γονείς του ξαναέρχονται στην επιφάνεια διεκδικώντας φυσικά την ευόδωσή τους.
Οι άνθρωποι όμως συνήθως δεν έχουν συνειδητοποιήσει σε μεγάλο βαθμό τα βασικά αιτήματα που αναλογούν στις ανάγκες εκείνου του παιδιού, είτε επειδή τα αρνητικά συναισθήματα που τα συνοδεύουν (οργή, πένθος, φόβος) πρώιμα απαγορεύτηκαν ως ανεπιθύμητα κι επικίνδυνα, κι έτσι έμειναν απολιθωμένα στον πυρήνα της ψυχής, η οποία παρέμεινε ατροφική.
Είτε γιατί έμαθαν στην ενήλικη λειτουργική τους ζωή να προτάσσουν μέσα στις καθημερινές τους σχέσεις πιο «δυνατά», προσαρμοστικά και ασφαλή προσωπεία, αφού τα τελευταία τους βγάζουν συνήθως στις συνδιαλλαγές τους απρόσβλητους από την εγγενή τους παιδική ευαλωτότητα και κοινωνικά «ασπροπρόσωπους».
Διαβάστε επίσης: Η ψυχολογία της κρίσης: Η κρίση σαν ευκαιρία εξόδου από το άγχος και την θλίψη
Το πρόβλημα έγκειται στο ότι συνήθως οι άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν την βάση της αμφιθυμίας τους.
Στην βάση της ψυχικής τους δυσφορίας κατοικεί το εξής ασυνείδητο κι ανεπεξέργαστο δίλημμα:
«…Ναι, επιστρέφω στους γονείς μου για να πάρω ό,τι μέχρι τώρα δεν κατάφερα να πάρω. Είτε επειδή δεν ξέρω στ’ αλήθεια τι είναι αυτό που έχω ανάγκη, είτε γιατί πιστεύω πως αν το (ξανα)ζητήσω για ακόμα μια φορά θα ματαιωθώ, και αυτό δεν θέλω να το ξαναζήσω γιατί πονάει.
Κι απ’ την άλλη, ξέρω πως, ως αξιόπιστος ενήλικας, είμαι σε θέση να βάλω όρια, τόσο στους δικούς μου που μου ζητάνε να ικανοποιήσω – για άλλη μια φορά – τις δικές τους παιδοκεντρικές ανάγκες, χωρίς να νοιάζονται για τις δικές μου, όσο και στον εαυτό μου ώστε να μην ενδίδει σε αλλότριες διαθέσεις κι επιθυμίες, χωρίς την ενήλικη συγκατάθεσή μου…».
Όταν ο άνθρωπος δει κατάματα αυτό το εσωτερικό δίλημμα, θα χρειαστεί να επιλέξει πως θα το διαχειριστεί. Αν δηλαδή θα βάλει σε λόγια τα αιτήματά του επιχειρώντας με πιο σαφή τρόπο από τους γονείς του να τα αναγνωρίσουν και να πάρουν θέση απέναντί τους. Ή/ και να ζητήσει από άλλες, πιο πρόσφορες πηγές, την ικανοποίησή τους. Ή αν τελικά θα επιλέξει να το (ξανα)θάψει στον τάφο της σιωπής επιλέγοντας την αξεδιάλυτη κραυγή μιας συνεχούς εσωτερικής αγωνίας που συνήθως μεταμφιέζεται σε κρίσεις άγχους, κατάθλιψης, ψυχοσωματικών συμπτωμάτων και υπερφαγίας…
